Hout is de enige hernieuwbare grondstof. Goed bosbeheer zorgt voor een voortdurende aanwas van hout. Houtgebruik draagt bij aan de reductie van broeikasgassen en aan de opslag van CO2. Door het verduurzamen van hout wordt de levensduur ervan aanzienlijk verlengd. Verduurzaming van hout verlengt dus de tijd dat CO2 in het hout blijft opgeslagen en draagt daardoor bij aan de vermindering van het broeikaseffect. Een langere levensduur van hout door verduurzaming is dus belangrijk voor u als gebruiker van het hout maar ook voor onze bossen.
Zoals de natuur er voor zorgt dat hout wordt gemaakt, zo zorgt de natuur er ook voor dat hout weer verdwijnt. Door de activiteit van schimmels, bacteriën en insecten wordt hout na verloop van tijd weer afgebroken. Hout is daarmee onderdeel van een natuurlijke kringloop. Voor sommige houtsoorten geldt dat zij een hoge natuurlijke duurzaamheid hebben. Dat wil zeggen dat het onbehandelde hout goed bestand is tegen deze biologisch afbraak. Voor andere houtsoorten geldt dat deze natuurlijke duurzaamheid minder hoog is: onder bepaalde omstandigheden verliest het hout dan na een paar jaar al de sterkte of het verandert van uiterlijk. Een lagere natuurlijke duurzaamheid kan worden verbeterd door het hout te behandelen, om daarmee aantasting langdurig te vertragen.
De eerste stap van verduurzaming wordt gezet door hout te drogen: hout met een vochtgehalte onder 21% is niet meer vatbaar voor houtrot. Daarom heeft gedroogd hout binnenshuis een levensduur van soms letterlijk eeuwen. Maar in een toepassing buiten is hout veel vatbaarder voor houtrot, en is een behandeling zinvol om de duurzaamheid te vergroten. Zo’n behandeling kan chemisch zijn (met verschillende chemische middelen) en/of thermisch (door hoge temperatuur, al of niet met chemicaliën gecombineerd) Welke methode het beste is, hangt vooral af van de toepassing van het hout, maar in elk geval geldt: verduurzaming leidt tot meer en langduriger houtgebruik en dat is een goede zaak; tenslotte is hout dé duurzame grondstof bij uitstek.
Waarom en waartegen hout verduurzamen
- Verduurzaamd hout heeft een langere levensduur dan onbehandeld hout
- Het gebruik van verduurzaamd hout spaart energie in vergelijking met andere bouwmaterialen.
- Verduurzaamd hout is in de toepassing goedkoper omdat het minder vaak hoeft te worden gerepareerd of vervangen
Als hout kan worden aangetast, kan het worden verduurzaamd om deze aantasting te verminderen of voorkomen. Dit is het geval wanneer hout mogelijk wordt aangetast door schimmels, insecten of marine organismen. Over deze aantastingen leest u meer op de site houtinfo.nl.
Waarmee en hoe?
De middelen waarmee hout wordt verduurzaamd, hebben tot doel de groei van schimmels te remmen of om hout aantastende andere organismen -zoals insecten- te weren. In Nederland wordt hout alleen verduurzaamd met middelen die geen onaanvaardbare schadelijke nevenwerkingen hebben voor mens, milieu en gezondheid. Een wettelijke toelatingsbeschikking op grond van de Wet Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden staat daarvoor borg. Hoewel de middelen voor de preventieve houtverduurzaming niets bestrijden maar juist voorkómen dat er bestreden moet worden, worden ze toch onder het regime van de Wet Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden geplaatst. Deze wet gaat uit van het principe dat bestrijdingsmiddelen zijn verboden tenzij ze zijn toegelaten.
Voordat het hout wordt verduurzaamd moeten alle bewerkingen al gedaan zijn: schaven, schuren, boren, kepen, profileren, op maat afkorten. Dan is de verduurzamingsbehandeling het effectiefst en ontstaan er geen afvallen van verduurzaamd hout.
De meest geavanceerde methode van houtverduurzaming is de vacuüm /drukmethode. Daarbij wordt hout in een autoclaaf, een grote (tot 24 meter lang en tot 2 meter doorsnede) metalen cilinder, gebracht die daarna vacuüm wordt getrokken. Na het vacuüm wordt het verduurzamingsmiddel toegelaten en wordt het geheel onder druk gebracht en wordt het verduurzamingsmiddel in het hout geperst. Na afloop van deze fase wordt het opnieuw vacuüm getrokken om alle overtollige middel terug te voeren naar de voorraadtank. Daarna volgt in dezelfde of een andere autoclaaf nog een nabehandeling: de fixatiefase. Het is belangrijk dat het verduurzamingsmiddel zich chemisch bindt aan de houtcellen zodat het niet meer kan uitlogen.
De procesbeheersing van de vacuüm/druk impregnering vindt vrijwel geheel computergestuurd plaats. Daardoor is zeker dat precies de juiste hoeveelheid impregneermiddel wordt gebruikt, dat het hele verduurzamingsprotocol volgens normvoorschrift verloopt en dat er een goede registratie van de behandeling plaats vindt. Door die registratie is ook na jaren van elke verduurzamingsbehandeling nog precies terug te vinden hoe het procesverloop is geweest.
Bij het verduurzamen met biociden wordt als het ware een ‘schil’ van verduurzaamd hout gemaakt zonder dat het hout door en door behoeft te worden geïmpregneerd. De geïmpregneerde schil zorgt er voor dat insecten niet binnen kunnen dringen en schimmels geen voedingsbodem vinden voor hun groei. De dikte van de geïmpregneerde zone en de hoeveelheid werkzame stoffen verschilt per houtsoort en per toepassing.
Het dompelen van hout in een dompelbak met verduurzamingsmiddel geeft wel iets meer indringing dan het oppervlakkig afwerken van hout maar het blijft een oppervlakkige behandeling waarbij het onbehandelde hout weer bloot kan komen te liggen door betrekkelijk ondiepe droogtescheurtjes. Dat laatste komt wat minder voor wanneer er middelen worden gebruikt die door diffusie het hout dieper indringen. Hout dat in een dompelinstallatie is behandeld heeft bijvoorbeeld niet de gewenste rotweerstand bij toepassingen in grond- en watercontact.