Esthetisch verantwoorde duurzaamheid met Building Integrated PhotoVoltaics – Met zonne-energie geïntegreerd in gebouw op weg naar nul op de rekening

Een blinde muur van een bedrijfsgebouw. De kopse kant van een flat. Een balkonvoorziening. Een zonwering. Dakpannen. Glas. Bouwkundige voorzieningen die Ruud Derks noemt als voorbeelden van Building Integrated PhotoVoltaics (BIPV). Oftewel: zonne-energie geïntegreerd in het gebouw. Met BIPV wordt duurzame energie opgewekt en kan het gebouw energieneutraal worden gemaakt. Geen overbodige luxe in deze tijd van torenhoge, alsmaar stijgende energiefacturen.

Ruud Derks is voorzitter van BIPV Nederland, een vereniging met ruim twintig leden die snel groeit. ‘’BIPV is duidelijk in opmars, ‘’zegt Derks. ‘’In het buitenland zie je al veel mooie voorbeelden, maar ook in ons land komen er steeds meer. Nederland is op dit moment zelfs koploper als het gaat om de slimme combinatie van bouwkundige functies en duurzame energieopwekking.  Bij zonnepanelen denken mensen meestal in de eerste plaats aan het paneel zelf en pas daarna over het uiterlijk. Wij draaien het om. De insteek van onze leden is een mooie esthetische gevel waarmee je ook nog eens zonne-energie kunt opwekken.‘’ Leden van BIPV Nederland zijn gemiddeld genomen bedrijven die een jaar of tien geleden in de branche begonnen zijn. Hun omvang loopt uiteen van vijf tot enkele honderden werknemers. De overeenkomst is dat ze allemaal gespecialiseerd zijn op BIPV. Er bestaat een nauwe band tussen de vereniging BIPV Nederland en Holland Solar, de belangenbehartiger van de Nederlandse industrie op het gebied van zonne-energie.  BIPV Nederland voert marktonderzoek uit en deelt deze resultaten met haar leden. Via bijeenkomsten met bijvoorbeeld architecten, projectontwikkelaars, onroerendgoed exploitanten, aannemers en installateurs wordt uitgelegd waar de leden voor staan. Derks: ‘’Ondanks het snel groeiend aantal gebouwen met BIPV kent nog lang niet iedereen het begrip BIPV en ons. Om deze reden hebben een aantal ondernemers, kennisinstellingen en brancheorganisaties die reeds actief zijn op ons vakgebied de krachten gebundeld. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland steunt ons werk ook, vooral vanwege het duurzaamheidsaspect.‘’

Uitstraling
De term PV staat voor photovoltaic en is de technische omschrijving van het proces waarbij licht, afkomstig van de zon, wordt opgevangen en omgezet in energie. Derks: ‘’Meestal gebeurt dit in de vorm van panelen op het dak van een gebouw. Je kan deze voorzieningen natuurlijk gewoon op een dak schroeven maar dit is meestal geen erg mooi gezicht en bovendien een dubbele hoeveelheid materiaal. Eigenaren en exploitanten van bedrijfsonroerendgoed willen dit niet altijd en kiezen daarom steeds vaker voor BIPV. Zij doen dit in de eerste plaats omdat het gebouw een mooie uitstraling krijgt. De mogelijkheden zijn enorm groot. Onze leden leveren producten in allerlei kleuren. Ook bijvoorbeeld een bedrijfslogo behoort tot de mogelijkheden. Je kan in een sjiek kantoor echt marmer gebruiken, maar natuurlijk ook voor een paneel kiezen dat het uiterlijk van marmer heeft. Het is niet van echt te onderscheiden. De prijs van een dergelijke gevel ligt echter wel een stuk lager dan een marmeren gevel. Verder levert die gevel ook nog eens energie en een duurzaam imago op. Het mes snijdt dus aan 3 kanten ! Er zijn vanuit onze branche echt hele mooie innovatieve ontwikkelingen te noemen. Neem bijvoorbeeld een lidbedrijf dat zonnepanelen levert in de vorm van dakpannen, of een ander product dat juist de warmte van de dakpannen gebruiktom het douchewater op temperatuur te brengen.’’ Derks maakt ter illustratie  de vergelijking met kunststof kozijnen om het esthetische uiterlijk van BIPV nog eens extra te onderstrepen. ‘’Kunststof kozijnen zag je vroeger ook al van verre. Ze zagen er lelijk uit door hun verchroomde randen maar tegenwoordig is een kunststof kozijn met houtstructuur bijna niet meer van echt te onderscheiden. Met zonnepanelen is het ook die kant opgegaan. Het zonnepaneel van vroeger met die aluminium randen zie je nauwelijks nog. Anno 2022 is een geïntegreerd zonnepaneel een volwaardig bouwkundig onderdeel van het gebouw geworden.’’

Wetgeving
De overheid heeft bepaald dat in het kader van de klimaatregelen steeds duurzamer moet worden gebouwd. Zo werd bijvoorbeeld de Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) van nieuwe woningen in 2020 verlaagd van 0,4 naar nul. Dit kan alleen worden gerealiseerd wanneer het gebouw een deel van de energiebehoefte invult met eigen energieopwekking. Met BIPV is dit zowel technisch als esthetisch realiseerbaar. Maar ook voor bedrijfsgebouwen gelden wettelijke verplichtingen op het gebied van duurzaamheid. Zo moeten kantoren in 2023 wettelijk verplicht beschikken over het energielabel C.  Derks: ‘’Deze eis is al lang bekend maar slechts een kwart van de eigenaren van kantoorpanden bezit dit label op dit moment. Er is dus nog veel werk te doen.  Hier ligt een belangrijke taak voor onze leden. BIPV draagt in hoge mate bij aan de duurzaamheidseisen voor bedrijfsonroerend goed. Toegegeven: BIPV kost relatief meer dan traditionele zonnepanelen. Je moet wel het geld hebben om er in te investeren. Maar je bereikt wel een hoger energielabel en je kunt zelfs naar energieneutraal.‘’ Volgens Derks speelt er nog iets anders mee: ‘’Vroeger hadden duurzaamheidsoplossingen nauwelijks tot geen invloed op de hoogte van de huur. Nu is het aantoonbaar veranderd: wanneer een gebouweigenaar heeft geïnvesteerd in duurzame oplossingen, is de huurder bereid om een hogere huursom te betalen.  Dat is fijn voor de gebouweigenaar en door de huurder gaat het energieverbruik omlaag en dat heeft natuurlijk een gunstige invloed op de kosten.’’

Ruimte
Er is nog een ander argument in het voordeel van BIPV. Derks: ‘’In Nederland moeten we woekeren met de ruimte. Zonnepanelen op gevels komen tegemoet aan de bezwaren die je hebt als je bijvoorbeeld weilanden gebruikt waardoor kostbare grond wordt gebruikt. Waarom zouden we dit blijven doen als er een voor de hand liggende oplossing is, namelijk de integratie van zonne-energie met het gebouw?’’

Combinatie
Overigens heeft Derks niets tegen het aanbrengen van zonnepanelen op platte daken. ‘’Daar zijn ze gewoon een stuk minder zichtbaar, dus speelt het esthetische aspect niet zo. Dus als je ze verder niet ziet en de gebouweigenaar wil zijn dak volleggen met zonnepanelen – laat hij dat dan vooral doen. Maar als het esthetische aspect wél belangrijk is en het belangrijk is dat een kantoorpand echt uitstraling heeft, kun je de panelen beter integreren in het gebouw. Een combinatie van beide mogelijkheden is natuurlijk ook heel goed mogelijk. De gebouweigenaar haalt dan ’s morgens en ’s avonds zijn zonne-energie uit de panelen op de gevel en overdag vooral uit de voorzieningen op het dak.  De gevel wekt namelijk in de middag minder energie op dan het dak, waar de zon loodrecht boven staat, zeker in de zomer. Dus een combinatie van zonnepanelen op het dak en aan de gevel geeft de gehele dag genoeg energie.‘’

Andere manier van werken
Bouwen met BIPV heeft in de bouwkolom een andere manier van werken tot gevolg. Derks: ‘’ Zo zijn er bij de installatie van de panelen meerdere disciplines betrokken.  Denk aan de dakdekker, de elektrotechnisch installateur en de aannemer. Zij zullen meer moeten gaan samenwerken om de bouwkundige onderdelen aan te brengen, juist omdat er sprake is van een geïntegreerd geheel.  Het mooiste is het natuurlijk als er al bij het ontwerp van een gebouw rekening wordt gehouden met BIPV. Dan kan het systeem meteen worden geïntegreerd. Bij renovatie of bestaande bouw is dat al een stuk lastiger en bovendien brengt het dan hogere kosten met zich mee omdat je dan al bestaande panden moet aanpassen. ‘’Volgens Derks worden de bouwkundige constructies met BIPV steeds meer in prefab gemaakt. ‘’Het BIPV principe leent zich uitstekend voor deze productiewijze. Op de bouwplaats zelf hoeven de losse onderdelen dan alleen nog maar gemonteerd te worden aan de gevel.’’

Voor meer informatie: kijk op www.bipv.nl