Netwerkbedrijf Alliander heeft het afgelopen jaar wederom meer geïnvesteerd dan voorgaande jaren. In 2022 kwam het totaalbedrag uit op € 1,2 miljard. Er werden meer elektriciteitskabels gelegd en nieuwe elektriciteitshuisjes geplaatst en omgebouwd. Het tempo waarin Nederland verduurzaamt, vraagt echter veel meer van het elektriciteitsnet. Hierdoor kunnen na grote bedrijven nu ook consumenten en kleine ondernemingen te maken krijgen met het elektriciteitsnet dat volloopt. Dat stelt Alliander bij de presentatie van de jaarcijfers over 2022. Om woningeigenaren zoveel mogelijk te helpen, gaat Alliander hen waar mogelijk toch aansluiten door het net tijdelijk extra te belasten. Hierdoor kunnen er, tot het moment dat het net is uitgebreid, wel meer spanningsproblemen ontstaan.
De energietransitie is nu echt op stoom. Ook steeds meer consumenten en kleine bedrijven zijn flink aan het verduurzamen. Zo nam in het gebied waar netbeheerder Liander (dochteronderneming van Alliander) actief is, het aantal woningen en kleine bedrijven met zonnepanelen op daken met een kwart toe tot ruim 760.000. Het aantal warmtepompen in woningen stijgt landelijk snel. Inmiddels staat de teller hiervan op een miljoen. En ook het aantal elektrische auto’s is in Nederland in twee en een half jaar tijd verdriedubbeld tot meer dan 300.000. Dit alles leidt tot een stevige toename van het elektriciteitsverbruik in de woonwijk. Dat is eveneens te zien aan het aantal aanvragen van consumenten die een zwaardere elektriciteitsaansluiting nodig hebben. Liander ontving hiervoor in 2022 ruim 43.000 aanvragen. Een verdubbeling ten opzichte van het aantal aanvragen in 2020. Gelet op de afspraken die zijn gemaakt in het Klimaatakkoord, zal de verduurzaming in Nederland de komende jaren met een nog grotere snelheid gepaard gaan. Het is voor Alliander echter onmogelijk om dit tempo van de energietransitie bij te houden. Het elektriciteitsnet in de woonwijken moet flink worden uitgebreid om alle nieuwe aansluitingen en verzoeken voor een zwaardere aansluiting te kunnen realiseren.
Elektriciteitsnet zwaarder belasten
Maarten Otto, CEO Alliander: “Het elektriciteitsnet in woonwijken is op veel plaatsen nog niet berekend op de snelheid waarmee consumenten hun huis verduurzamen. Onze mensen werken hard om dit net aan te passen, zodat consumenten hun verduurzamingsplannen kunnen uitvoeren. Afgelopen jaar werden weer meer kabels aangelegd en meer elektriciteitshuisjes geplaatst dan het jaar daarvoor. Om aan de toekomstige vraag te kunnen voldoen, moeten er de komende jaren 20.000 elektriciteitshuisjes komen. En 1 op de 3 straten gaat open om de verzwaring van het elektriciteitsnet te realiseren. Een stevige klus die we niet zo snel kunnen uitvoeren als het tempo waarmee de vraag naar elektriciteit stijgt. Naast dat dit een gigantische opgave is, hebben we ook te maken met personeels- en materiaaltekorten waardoor we niet overal tegelijk aan de slag kunnen. Dat betekent dat we in de nabije toekomst helaas tijdelijk niet alle consumenten en bedrijven met een kleinverbruikaansluiting direct kunnen helpen wanneer het net in de wijk vol raakt. We hebben daar nu al op enkele plaatsen mee te maken, maar we voorzien dat dit aantal de komende jaren gaat oplopen. Om onze klanten zo goed mogelijk in hun behoeften te voorzien, kiezen we er daarom voor een deel van de nieuwe aansluitingen of verzwaringen toch te realiseren en daarmee het net tijdelijk extra te belasten.”
Door die extra belasting is het mogelijk dat spanningsproblemen toenemen. Dit varieert van het korte tijd niet kunnen terugleveren van zonne-energie tot knipperende verlichting in huis. In een enkel geval kan de extra belasting leiden tot stroomuitval op individueel, straat- of wijkniveau. Of dat gebeurt, is afhankelijk van de vraag naar elektriciteit op een bepaald moment en daardoor moeilijk te voorspellen.
Ruimte voor elektriciteitshuisjes
Om in de vraag naar elektriciteit te kunnen voorzien, investeerde Alliander afgelopen jaar fors. Walter Bien, CFO Alliander: “In 2022 kwamen de totale investeringen uit op ruim 1,2 miljard euro, waarvan een groot deel werd uitgegeven voor onderhoud en uitbreiding van de gas- en elektriciteitsnetten. Er werden in ons net 2.012 elektriciteitshuisjes geplaatst of omgebouwd en er werd 2.212 kilometer nieuwe elektriciteitskabel gelegd. Die investeringen gaan onverminderd door. Tot en met 2030 investeren we bijna € 5 miljard in het laagspanningsnet.”
Bewoners en bedrijven merken dat de netbeheerder aan het net werkt in de wijken. Dat kan zijn door de bouw van een elektriciteitsstation in de buurt, het openbreken van de straat voor extra kabels of het plaatsen van een nieuw elektriciteitshuisje. Voor al dit werk is ruimte in de wijken essentieel. Deze is schaars en procedures om geschikte locaties te vinden en vergunningen te verlenen duren vaak lang. Daarom is het belangrijk dat gemeenten zich inspannen om ruimte beschikbaar te stellen om bijvoorbeeld elektriciteitshuisjes te kunnen plaatsen en de procedures hiervoor versnellen.
Overigens beperkt het werk in de woonwijk zich niet uitsluitend tot het elektriciteitsnet. Er wordt op veel plaatsen ook nog gewerkt aan het onderhoud van het gasnet om dit betrouwbaar en veilig te houden.
Veranderend energiesysteem
Om de overgang naar het veranderende energiesysteem zo soepel mogelijk te laten verlopen, kunnen consumenten en bedrijven met zonnepanelen zelf ook maatregelen treffen om het elektriciteitsnet niet te overbelasten. Zij kunnen de elektriciteit die ze zelf opwekken, opslaan of direct gebruiken door bijvoorbeeld de vaatwasser overdag aan te zetten of de elektrische auto op dat moment op te laden. Daarmee wordt voorkomen dat te veel elektriciteit terug het net op moet. Maar ook als mensen geen zonnepanelen hebben kunnen ze hun elektriciteitsverbruik spreiden door tijdens spitsuren minder elektrische apparaten aan te zetten. “De vanzelfsprekendheid van energie heeft in de afgelopen decennia niet zo onder druk gestaan als nu. Dat raakt in toenemende mate ook consumenten. Ik besef dat dit een heftige boodschap is. De energietransitie is ook een maatschappelijke verandering. Dat vraagt dat we, naast de uitbreiding van het elektriciteitsnet, ook anders omgaan met ons energieverbruik”, aldus Maarten Otto.
Financiële resultaten
In 2022 behaalde Alliander een nettoresultaat van € 198 miljoen (2021: € 242 miljoen). De totale investeringen stegen naar € 1.228 miljoen (2021: € 1.014 miljoen). De bedrijfsopbrengsten kwamen in 2022 uit op € 2.213 miljoen (2021: € 2.181 miljoen). De bedrijfskosten stegen naar € 1.903 miljoen (2021: € 1.827). “De stijging van de bedrijfskosten is vooral een gevolg van hogere kosten voor de netverliezen en hogere tarieven die door TenneT in rekening worden gebracht. Daar staat tegenover dat door gemeenten vanaf 2022 geen precariobelasting meer in rekening wordt gebracht”, licht Walter Bien toe.
(foto: Jaques Tillmanns)