Het woningtekort moet zo snel mogelijk worden verminderd en het liefst ook nog op duurzame wijze. In het rapport ‘Bouwrobots winnen terrein; markt verdriedubbelt in 2030’ wordt beschreven hoe robotisering een van de oplossingen kan zijn.
3D-printers die met beton kunnen printen bijvoorbeeld. Wat zijn de voordelen van 3D-betonprinting en waarom wordt deze techniek nog niet grootschalig toegepast in Nederland? Een van de wereldwijde vooroplopers op dit gebied is het Nederlandse CyBe. Oprichter en directeur Berry Hendriks vertelt: “Op elk werelddeel, behalve op Antarctica, worden op dit moment huizen gebouwd met 3D-betonprinters van CyBe.”
Technologie tegen woningtekort
“CyBe is een techbedrijf dat technologie ontwikkelt waarmee je sneller en uiteindelijk dus goedkoper kunt bouwen. We hebben het vaak over het woningtekort in Nederland, maar zo erg is het hier nog niet. In Zuid-Afrika hebben ze bijvoorbeeld miljoenen extra huizen nodig. Liefst vandaag nog. Het bouwen moet sneller en duurzamer, maar de prijzen van bouwmaterialen stijgen hard. En dan heb je ook nog een tekort aan menskracht. De oplossing zit hem in automatisering en robotisering. Met onze 3D-betonprinters, in feite printrobots, kunnen bouwbedrijven wanden en zelfs hele totaalmodules printen.”
Ander soort betonmengsel
“Onze 3D-printers printen laagje voor laagje met een speciaal soort betonmortel met andere ingrediënten dan gangbaar beton. Gangbaar beton heeft zo’n acht uur nodig om uit te harden. Dat van ons is hard in vijf minuten. Hierdoor kun je snel verder met de rest van de bouw. Stukadoren kan bijvoorbeeld al de dag erna in plaats van dat je eerst een maand moet wachten. Ons beton is na 28 dagen bovendien dubbel zo sterk als normaal beton. Het materiaal is dan ook vier keer zo duur. We printen echter geen massieve muur, maar twee of meer dunnere lagen met lucht ertussen. Daardoor kom je alsnog goedkoper uit.”
Sneller, efficiënter én duurzamer
“Hoeveel sneller je precies kunt bouwen met een 3D-betonprinter hangt af van het eindproduct en het land waar je bouwt. In Zuid-Afrika gaat het om woningen van 40 m2 voor een heel gezin. Dat zijn heel andere standaarden dan wat we hier gewend zijn en daar horen andere cijfers bij. Hier in Nederland duurt het normaliter ongeveer 25 weken om een huis te bouwen. Wij doen het in 5 weken. Door die snelheid zijn de tijdsafhankelijke kosten lager, zoals personeelskosten, bouwhekken en een bouwkeet. Dat telt hard op! Al met al ligt de kostenreductie tussen de 10 en 40 procent. Ons bindmiddel leidt bovendien tot 32 procent minder CO2-uitstoot dan normaal beton. Doordat je voor onze manier van bouwen 60 procent minder materiaal nodig hebt, stoot je in totaal dus zo’n 75 tot 80 procent minder CO2 uit. Sneller, duurzamer en goedkoper: je krijgt echt meer voor minder.”
Wereldwijde community
“CyBe doet meer dan het leveren van 3D-printers. We bouwen ook zelf, leiden wereldwijd mensen op en werken aan slimmere processen. Een voorbeeld is dat de lokale bouwvoorschriften en regelgeving voor ons altijd startpunt zijn voor het ontwerp van een gebouw. Van daaruit kijken we wat er mogelijk is. Ik snap eigenlijk niet dat er nog steeds bedrijven zijn die eerst een huis ontwerpen en pas daarna kijken of het allemaal wel kan qua regels. Andersom is sneller. Verder werken we aan een online bibliotheek met know-how en tutorials over 3D-betonprinten. Ten slotte bieden we ook ontwerpen aan die een bouwer dan aan de andere kant van de wereld kan downloaden en 3D-printen. Zo ontstaat er een wereldwijde community. We moeten niet de illusie hebben hier in Nederland alles zelf te kunnen oplossen. In landen als India is de schaal vele malen groter. Dus daar moet je zijn en vervolgens kennis delen.”
Goed bezig in elk werelddeel
“Zo uit mijn hoofd staan er CyBe-printers in vijftien tot twintig verschillende landen, verspreid over alle werelddelen behalve Antarctica. We hebben ook al klanten die bijvoorbeeld in 2018 een eerste printer kochten en nu een tweede of zelfs derde bestellen. Dat bevestigt het nut van ons product. Ze zouden er immers niet nog een bijkopen, als ze er niet sneller mee kunnen bouwen en geld mee kunnen verdienen. Gemiddeld verkopen we nu twee machines per maand. Soms geen een en soms ineens vier. Dat is prima, want we weten dat we goed bezig zijn. Inmiddels zijn we bij CyBe met een man of veertig, inclusief eigen architecten en constructeurs. We kunnen en doen alles zelf. Zo hebben we geen last van de fragmentatie die je in de traditionele bouw hebt.”
Andere aanpak in Nederland
“Die fragmentatie in de bouw is een van de redenen dat we geen enkele 3D-printer hebben kunnen verkopen aan Nederlandse bouwers. Vrijwel elk onderdeel van de bouw wordt in Nederland uitbesteed aan onderaannemers. Het gevolg is dat iedereen bezig is met contracten en het afschermen van risico’s. Zo ontstaat een conservatieve houding en dat houdt innovatie tegen. Wat ook meespeelt is dat bouwers in Nederland eerder veel geïnvesteerd hebben in bouwen met prefab-elementen. Ik snap wel dat je die investering eerst wilt terugverdienen, voor je weer in iets anders investeert. Ik sta er relaxt in. Het verkopen van een printer in Nederland is een gepasseerd station. In plaats daarvan bouwen we zelf, zoals hopelijk later dit jaar drie woningen in Eindhoven. Dat zijn dan showcases voor de rest van Nederland en de wereld. Betere marketing kunnen we eigenlijk niet hebben.”
3D-betonprinten in 2030
“De woningbehoefte wordt alleen maar meer. Daardoor zal de robotisering in de bouw steeds harder gaan. Kijk naar Dubai. De sjeik daar heeft besloten dat in 2030 een kwart van de huizen met 3D-printing gebouwd moet worden. En in landen als Zuid-Afrika en Indonesië is de woningnood zo hoog dat het ze weinig interesseert hoe er gebouwd wordt; als er maar gebouwd wordt. Wij zijn daar als CyBe op aan het voorsorteren, zodat we wereldwijd een van de dicterende bedrijven op het gebied van 3D-betonprinting zullen worden. Ik denk dat er in Nederland uiteindelijk zo’n paar honderd huizen per jaar met 3D-betonprinting gebouwd zullen gaan worden. Daarmee bijt deze technologie de huidige bouw niet. Er worden nu jaarlijks 70.000 woningen gebouwd in Nederland. Dat moet naar 100.000 om het woningtekort op te lossen. Er is dus alle ruimte voor nieuwe technologie.”
Meer over robotisering in de bouw
In deze reeks over robotisering in de bouw geven we ook het woord aan Emergo en BAM Infra. Of lees de publicatie ‘Bouwrobots winnen terrein; markt verdriedubbelt in 2030’ waarin de robotisering van de bouwsector in kaart is gebracht. Dit rapport bespreekt eerst de belangrijkste aanjagers voor de verwachte groei. Daarop volgt een beschrijving van de wereldwijde en Nederlandse markt. Aansluitend volgt een overzicht van de belangrijkste knelpunten. Het rapport sluit af met een vooruitblik over welke typen bouwactiviteit het meest kansrijk zijn voor robotisering op de korte termijn. Ook zijn er een aantal tips richting ondernemers in de bouw die een eerste stap willen zetten op weg naar robotisering.