In een nieuwsitem van 31 juli 2023 (https://nos.nl/video/2484966-fors-minder-werk-voor-architecten) meldt de NOS op basis van gesprekken met twee gerenommeerde architectenbureaus een omslag in de orderportefeuille van architecten met als gevolg het ontslag van werknemers bij deze bureaus. En waar ook USP in de Europese Architecten Barometer iets minder positieve cijfers meet met betrekking tot de omzet- en orderportefeuille ontwikkeling en de uitvoering van projecten, tonen de cijfers afkomstig uit 400 interviews aan dat de soep minder heet gegeten wordt dan in het item van NOS beweerd wordt.
Order portefeuille en omzetontwikkeling staan iets onder druk, maar meerderheid is positief
Toegegeven, de orderportefeuilles en omzetontwikkeling van architectenbureaus in Nederland staan iets onder druk. Waar tot Q1 2022 bijna alle ondervraagde architectenbureaus een omzet stijging en positieve ontwikkeling van de orderportefeuille rapporteerden ten opzichte van het vorige kwartaal, is dit gedurende 2022 en 2023 terug gelopen. Echter geeft nog steeds ruim de helft van de architectenbureaus aan dat deze twee indicatoren gelijk zijn gebleven of zich positief hebben ontwikkeld ten opzichte van het vorige kwartaal.
Ook het aandeel architecten dat een lege orderportefeuille verwacht in de komende 12 maanden is stabiel en relatief laag (gemiddeld 10-12% verwacht dit in de afgelopen 6 kwartaalmetingen). Ter vergelijking, in Q2 2013, ten tijde van de bouwcrisis, sprak meer dan een derde van de architectenbureaus de verwachting uit de komende 12 maanden zonder opdrachten te zitten.
Kleiner personeelsbestand geldt zeker niet voor alle architectenbureaus
De consequentie van een dalende orderportefeuille zoals gesuggereerd door NOS is een piek in ontslagen bij architectenbureaus. De Europese Architecten Barometer (EAB) laat echter al tijden een stabiel beeld zien bij deze bureaus. In Q2 2023 gaven de ondervraagde architectenbureaus aan gemiddeld 8,2 fulltime medewerkers in dienst te hebben. Een jaar geleden was dit gemiddeld 8,4 en 3 jaar geleden hadden deze bureaus naar eigen zeggen ook 8,4 fte in dienst. Ook in de Q1 meting van 2023 en de Q4 meting van 2022 zien we een vergelijkbaar beeld terug, waaruit blijkt dat lang niet alle architectenbureaus zich herkennen in een dalende trend met betrekking tot het personeelsbestand.
Projecten gaan trager van start, maar van uitstel komt voorlopig nog niet altijd afstel
USP merkt in de resultaten wel een vertraging in projecten, aangezien meer architectenbureaus melding maken van uitgestelde en vertraagde projecten. Met name in 2022 lag dit percentage hoog, toen meer dan de helft van de bureaus (met 60% van de bureaus in Q4 2022 als uitschieter) te maken had met uitstel. In 2023 zien we juist een kentering, want in de eerste twee kwartalen rapporteerde zo’n 40% van de bureaus uitgestelde projecten. Dat uitgestelde projecten niet altijd tot afstel leiden, blijkt uit het fors lagere aandeel architectenbureaus dat te kampen heeft met geannuleerde projecten. In de eerste twee kwartalen lag dit percentage op gemiddeld 30% van de bureaus die te maken kregen met projecten die helemaal geen doorgang meer vonden. Ter vergelijking: in piekjaar 2021 lag dit percentage gemiddeld op 26% van de bureaus.
De bouwsector normaliseert na een aantal hele vette jaren
Concluderend zien ook wij dat het architecten en de bouwketen in het algemeen minder voor de wind gaat dan in 2021 en 2022, maar dit waren dan ook bijzonder goede jaren voor de sector. Vergelijkingen met 2019 en 2018 leren dat de soep wat minder heet gegeten wordt en dat de sector eerder normaliseert dan heel sterk terugvalt. Gezien de enorme uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld verduurzaming van de gebouwvoorraad en het toevoegen van de juiste woningen aan de woningvoorraad lijkt het dat de bouw eerder aan het transformeren is en zich aanpast naar het voldoen aan een andere vraag dan voorheen, dan dat er sprake is van een sterke terugval.