Berkelland: Praktisch denken in kansen

De gemeente Berkelland wil graag dat in 2024 zo’n 25-30% van al haar asbestdaken is gesaneerd of vervangen. Daarvoor heeft ze in 2020 een plan van aanpak vastgesteld om de inwoners en bedrijven hierbij te ondersteunen. De gemeente investeert 1 miljoen euro in asbestdaken. Versnellingsaanpak Asbestdakensanering vroeg aan wethouder Maikel van der Neut waarom de gemeente hierin zo actief is en wat het beleid precies inhoudt.

Maikel van der Neut: ‘Asbestdaken vormen een gezondheidsrisico. Er ligt 1,2 miljoen m² in onze gemeente, waarvan het grootste deel in het buitengebied. We vinden dat we daarin onze verantwoordelijkheid moeten nemen als overheid. De inwoners staan aan de lat, maar daarin willen we ze zoveel mogelijk een helpende hand bieden.’

Een helpende hand
Wat houdt nu die helpende hand van de gemeente Berkelland in? Maikel van der Neut: ‘Ons beleid kent eigenlijk de volgende pijlers:

1. Communicatie: Via de reguliere kanalen, via klankbordgroepen, gemeenschapsraden, woningbouwcorporaties, de website van de gemeente en sociale media informeren we onze burgers over de risico’s van asbest. Ook laten we ze zo weten hoe we de helpende hand bieden.
2. Boxen voor particulieren: Voor particulieren die hun eigen dak tot 35 m² willen saneren of vervangen, zijn er asbestboxen beschikbaar. Hierin zit kleding, mondkapjes en bijvoorbeeld zakken voor het afvoeren van het asbestafval. Alles voor de sanering van een klein dak zit erin en daarnaast kan men gratis het asbestafval storten. Ook zit er een handleiding in zodat iedereen weet waaraan men qua veiligheidsmaatregelen moet voldoen. Op onze website staat hiervoor een stappenplan. We maken het zo makkelijk mogelijk.
3. Subsidie: We geven een subsidie van € 4,50 per m² voor de eerste 150 m² gesaneerd dak, daarboven krijgt men € 2,25 per m². Die subsidie dekt niet de totale kosten, maar is wel een impuls voor bedrijven en particulieren om aan de slag te gaan. Ook vergoeden we de helft van een asbestinventarisatie(rapport).
4. Ontzorgen: We werken in Berkelland ook aan het project WATEA (werken aan toekomstbestendige erven). Hiervoor komen we bij erfeigenaren thuis en praten we over hun wensen, plannen en soms zorgen. Het daadwerkelijke adviesgesprek dat volgt op het keukentafelgesprek in het kader van WATEA wordt door ons vergoed.
5. Koppelen en stapelen: Juist in het buitengebied gebeurt er nu veel met gebouwen op (voormalige) landbouwbedrijven. Dat maakt het mogelijk om regelingen gericht op aangrenzende maatschappelijke opgaven te stapelen.’

Asbestdaken liften mee
Van dat stapelen willen we als Programmabureau graag meer weten. De wethouder legt uit dat er voor erfeigenaren veel speelt in het landelijk gebied. Onlangs is er in de gemeenteraad van Berkelland een plan van aanpak vrijkomende agrarische bebouwing (VAB) vastgesteld. De gemeente werkt aan het uitwerken van nieuwe regelingen voor rood-voor-rood, sloopvouchers en aan sloopsubsidie in combinatie met natuur. Dat zijn impulsen om panden die leeg staan of leeg gaan komen, te slopen. Maikel van der Neut: ‘Als dat speelt, zijn dat ingrijpende processen. De dakeigenaren willen we ontzorgen om zo samen te komen tot een toekomstbestendige nieuwe situatie. Inwoners zijn niet gewend om met dit soort regelingen om te gaan, ze kennen de voorwaarden ook niet. De erfbetreders kennen die regelingen wél en bieden een helpende hand. Daarnaast kennen ze de taal van de erfeigenaren, de cultuur en de mensen. Om het voor de erfeigenaar zo vertrouwd en veilig mogelijk te maken, wordt het gesprek vooral gevoerd aan hun eigen keukentafel.’

‘Waar mogelijk proberen we regelingen ‘te stapelen’ zodat er een zo gunstig mogelijk plaatje voor deze eigenaren ontstaat. De asbestdaken liften dan mee als onderdeel van het grotere geheel. We spreken dan over ‘meekoppelkansen’. Ontzorgen vinden we ook een taak van ons als gemeente. We zijn er voor onze inwoners. Mensen willen wat te kiezen hebben en niet iets opgelegd krijgen.’

De wethouder geeft aan regelmatig te horen dat mensen graag hun perceel goed willen achterlaten. Dat is een motivatie om te saneren. De rompslomp en het kostenplaatje zijn volgens de ervaringen in Berkelland een reden om juist niet te saneren. Daarin komt de gemeente hen nu tegemoet.

Luisteren naar inwoners
Maikel van der Neut: ‘Ik heb contact met zowel bewoners als bedrijven. Zij vragen mij wel eens waarom het zo ingewikkeld is om een asbestdak te saneren. Overheden moeten het mensen zo makkelijk mogelijk maken. Dat geldt ook voor de rijksoverheid. We spannen ons als gemeente met een budget van 1 miljoen euro voor dit programma flink in, ook al zijn dit zeer moeilijke tijden. Het is voor ons een bewuste keuze. Ik roep alle gemeenten, provincies en het rijk op om zich ook zo intensief in te spannen. Samen komen we er vast.’

Voor meer gemeenten zijn er na een moeilijk anderhalf jaar, minder of geen financiële middelen beschikbaar. Maikel van de Neut knikt begrijpend: ‘Ja, dat snap ik. Maar ook als je weinig middelen hebt, kun je actief zijn om dit probleem aan te pakken. Denk bijvoorbeeld aan actieve voorlichting of een heldere lobby. Zoek waar het knelt de samenwerking op met buurgemeenten, de provincie of organisaties zoals Milieu Centraal. Dan ontstaan er vaak vanzelf mogelijkheden, hoe klein ook. Tot slot is het belangrijk om helderheid te verschaffen over wat mensen mogen en moeten. Dat helpt ook enorm om verder te komen. Om de klus te klaren vind ik dat het Rijk een duidelijke koers moet voeren en financieel moet ondersteunen om de klus geklaard te krijgen. In de Achterhoek houden we in ieder geval van praktisch denken, samen met de inwoners! Dat is de kern van ons asbestdakenbeleid.’